Naaste van een verslaafde, jij bent belangrijk!

Gelukkig 2021!
Naasten cijferen zichzelf weg voor hun verslaafde dierbare. Begrijpelijk, maar hoe kun je alle ballen hooghouden als je je eigen behoeftes vergeet en wegstopt? Maak van 2021 jouw jaar en maak jezelf belangrijk!
(Mijn eerste filmpje online, niks voor mij maar voor alles moet een eerste keer zijn.)

Abstinentie, waar hou je rekening mee als naaste van een verslaafde?

Abstinentie, misschien heb je er al eens over gehoord of gelezen.

Maar wat is dat nu, abstinentie? Een ander woord voor abstinentie is onthouding of geheelonthouding.
Dit betekent voor de verslaving dat iemand die in herstel gaat, afkickt van zijn verslaving, maar daarna ook van alle middelen af blijft die een stemmingswisseling teweeg brengen. Iemand die afkickt van drugs zal het advies krijgen om ook geen alcohol meer te nuttigen. Dit om te voorkomen dat het ene middel het andere gaat vervangen.
In onze hersenen zit een beloningssysteem. Dit deel van de hersenen zorgt er voor dat we gemotiveerd worden om te eten en te drinken, maar laat ons ook genieten van dingen.
Als iets ons genot bezorgt, willen we die handeling ook graag herhalen.
Alcohol zou voor een coke-verslaafde datzelfde genotsgevoel kunnen oproepen.
De hersenen linken een bepaald gevoel, een situatie of geluiden/geuren aan gebruik.
De verslaafde krijgt zo een stimulans of aanleiding om te gaan gebruiken.
Deze triggers kunnen heel ver gaan. Een logo of etiket van een fles sterke drank kan al een trigger zijn. Belangrijk is dus, dat de verslaafde zo min mogelijk triggers krijgt. Zeker de eerste tijd, en dan spreek ik niet over weken of maanden, maar eerder over een jaar of meerdere jaren liggen die triggers op de loer. Niet meer gebruiken betekent niet dat de verslaving over is en dat de verslaafde daar direct goed mee om kan gaan. Dit is een leerproces en heeft tijd nodig.

Ik ben niet verslaafd, dus wat heb ik daarmee te maken?
Als naaste is het makkelijk om te zeggen, “hij/zij is verslaafd, ik niet!”
Daarmee bedoelen naasten eigenlijk te zeggen, dat de verslaafde van de middelen af moeten blijven, maar dat zij daar niks voor hoeven doen.
Daar ben ik het niet mee eens. Als je als partner van een verslaafde er voor kiest om bij iemand te blijven die kampt met een verslaving, moet je zelf ook wat concessies doen, om het herstel zo goed mogelijk te laten verlopen.
Maar ook als je niet met iemand samenwoont, kun je rekening houden met de verslaafde in herstel.

Wat kan ik doen als naaste?

  • Haal geen alcohol/drugs in huis. Ook alcoholvrij bier of -wijn kan een trigger zijn door de smaak en geur, beter zijn drankjes die niet aan geassocieerd worden met alcohol.
  • Hou je zelf van een alcoholische versnapering, gebruik deze dan buitenshuis, hou je huis alcoholvrij
  • Gebruik je zelf wel eens softdrugs, doe dit ook buitenshuis, en zorg dat je de geur niet mee naar huis neemt.
  • Nog beter, stop zelf ook met alcohol en drugs en wees een steun voor elkaar.
  • Vier je een feestje thuis, licht je gasten in dat er geen alcohol wordt geschonken. Aan hun de keus of ze komen of wegblijven.
  • Komt er iemand op bezoek die in herstel is, drink dan zelf ook geen alcohol en biedt het zeker niet aan!
  • Vermijdt kroegen of een terrasje pakken, als je met de verslaafde bent.
  • Vermijdt de coffeeshop.
  • Bezoek geen casino, of gokhal.
  • Staat er wijn of andere alcohol in de kast, geef dit weg. Ook al drink je het zelf nooit, laat het niet staan want voor een verslaafde is het moeilijk als het in huis is.
  • Als je inwonende kinderen hebt, alcohol/drugs zijn thuis niet welkom.

En vergeet niet, praat samen over wat triggers zijn voor een verslaafde. Misschien is het iets waar je zelf helemaal niet aan denkt. Soms worden dit soort onderwerpen ook vermeden, omdat het moeilijk is om het over de verslaving te hebben, die we liever vergeten. Naasten hebben dan het idee, hij/zij is er van af, we praten er niet meer over. Soms wordt een verslaving door een naasten gebagatelliseerd, “het valt wel mee, we moeten nu wel een keer de kroeg in kunnen duiken, samen. Je bent er toch van af?”

Blijf praten met elkaar, ook al is het onderwerp lastig en kun jij je niet voorstellen waarom iets zo moeilijk is voor de verslaafde. Laten we een steun zijn voor iemand in herstel, daar wordt iedereen beter van!

 

Kerstcadeau voor naasten van verslaafden

Beste lezers,
Nog een paar dagen, en dan vier ik kerst 2020.
Dit jaar door covid-19 in een kleinere setting dan anders, maar toch met mijn gezin en familieleden.
Als iemand in de familie verslaafd is, zijn gezellige kerstdagen niet vanzelfsprekend.
Afspraken lopen wel eens verkeerd, gebruik van de verslaafde maakt het lastig. Niet iedereen is vergevingsgezind met kerst, dus misschien vier je kerst zelfs zonder familie.
Financiën spelen bij iedereen een rol rond de feestdagen, maar zeker in gezinnen waar veel geld naar de verslaving gaat.

Toch vind ik dat bij kerstmis cadeautjes horen.
En omdat de kerstman het toch al druk heeft, help ik hem een beetje door zelf cadeautjes weg te geven via een win-actie.
En wat kun je dan winnen?

***EEN INDIVIDUEEL COACHGESPREK VOOR NAASTEN VAN VERSLAAFDEN***

En dit geef ik niet 1, maar 2x weg! Dus 2 personen maken kans op deze mooie prijs.
Een gesprek (t.w.v. €49,-) duurt 60 minuten, vind plaats in mijn praktijk, telefonisch of via Skype/Whatsapp.

Hoe maak je kans op deze prijs?
Stuur me een mail met daarin jouw motivatie waarom je deze prijs wil winnen. Je mag de prijs ook voor een ander winnen, als je een naaste kent die je heel graag zo’n gesprek cadeau wil geven, dan mag je natuurlijk ook mee doen.

Uit de mails die binnenkomen zal ik 2 mensen kiezen die een afspraak met mij mogen inplannen voor een gesprek. Om privacy van iedereen te waarborgen, krijgen de winnaars via de mail bericht en zal dit niet openbaar gemaakt worden.

Wil jij deze prijs graag winnen? Mail me dan voor 27 december 2020 op info@naastenvanverslaafden.nl en zet in het onderwerp: winactie kerstmis.

Fijne feestdagen

Het is december en de feestdagen komen steeds dichterbij. De feestdagen zijn voor veel mensen een tijd van gezelligheid, warmte en samen zijn. Door corona loopt dat samen zijn al een beetje in de soep, maar wat als je samen met een verslaafde gezellig de feestdagen door wil/moet brengen, kan dat dan wel?

Het antwoord is ja, maar je moet wel duidelijk afspraken maken en je daar ook aan houden!
De grenzen moeten bewaakt worden en iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen rol tijdens het samenzijn.
Leg je verwachting ook niet te hoog. Je kunt van een alcoholist niet verwachten dat hij niet drinkt tijdens het diner, als iedereen aan de wijn zit. je kunt ook niet verwachten dat een verslaafde die normaal om de paar uur zijn drugs gebruikt nu een hele dag braaf de ideale schoonzoon uit gaat hangen.
En als je uit eerdere ervaringen weet dat je verslaafde dochter 9 van de 10 keer beloftes verbreekt, is de kans groot dat ze dat nu weer gaat doen.

DUIDELIJKE AFSPRAKEN
Maak dus afspraken die voor iedereen haalbaar zijn, zowel voor naasten als verslaafden.
Overleg wat de verslaafde het fijnst vind, samen lunchen, of misschien alleen het diner? Of misschien ‘smiddags op de koffie met een taartje? Als naasten wil je natuurlijk graag samen aan het kerstdiner, maar als je met een verslaving kampt, heb je misschien moeite om zo lang aan het diner te zitten.
Daar kan je dus beter eerlijk over praten met elkaar.
Geef ook aan dat de verslaafde niet welkom is als hij onder invloed is.
Iemand die al dronken of stoned binnenkomt draagt niet bij aan de feestvreugde…
Probeer van te voren een eerlijk en open gesprek te hebben, zonder boos te worden of verwachtingen. Aan de hand van dat gesprek maak je samen afspraken.

AFSPRAKEN MET ANDEREN
Zijn er ook anderen tijdens jullie samenzijn? Maak dan ook met hen duidelijk afspraken, bijvoorbeeld; iedereen die van de partij is, drinkt geen alcohol. Dat moet niet zo’n opgave zijn, als je geen last hebt van een verslaving, maar maakt het voor de verslaafde wel makkelijker.
Als je weet dat er iemand komt die rot kan reageren op degene die verslaafd is, verzoek diegene dan ook vriendelijk om zich te gedragen, of weg te blijven.
Ook blikken van mensen kunnen vaak veelzeggend zijn, of ze houden iemand scherp in de gaten, wat voor de verslaafde heel vervelend kan zijn.
Nodig dusalleen mensen uit die de verslaving van je dierbare accepteren en hier niet vervelend over doen.

TREKMOMENT
Hoe goed je alles ook hebt voorbereid, een verslaafde heeft de verslaving niet in de hand, daarom is het ook een verslaving. Door de omstandigheden kan de verslaafde eerder last krijgen van “Craving” , een trekmoment. Het moment waarop de gebruiker “moet” gebruiken. Het verlangen is dan zo groot, dat ze dit gevoel niet meer kunnen onderdrukken. Maak ook hier afspraken over. Misschien vind je het o.k. dat diegene in je huis wat gebruikt, maak dan duidelijk afspraken over waar dat gebeurt. Niet dat oma nietsvermoedend de keuken in loopt, terwijl haar kleindochter net een lijntje wegsnuift.
Mocht er een trekmoment komen, geef de verslaafde dan ook de kans om weg te gaan. Ook al is diegene ineens met een DOEI! de deur uit. Hou daar rekening mee, dat het kan gebeuren. Dat scheelt jou enorm veel ergernis.

CADEAU’S
Vaak weten mensen niet wat men moet kopen en geven mensen geld aan elkaar.
Een verslaafde kan geld altijd goed gebruiken, maar wil jij niet de verslaving gaan bekostigen, geef dan geen geld. Het geld gaat op aan de verslaving. Betere suggesties, neem iemand mee naar de kapper, of een beautybehandeling, een avondje naar de film of betaal mee aan een tandartsrekening o.i.d.

Ik hoop dat mijn tips bijdragen aan mooie feestdagen in deze toch al afstandelijke corona-tijd.
Alvast fijne feestdagen gewenst!

 

Zelfverloochening van naasten

Zelfverloochening, een mooi woord wat ik gebruik in mijn coaching bij naasten van verslaafden.
Wat is dat precies, zelfverloochening? Zelfverloochening is de opoffering van je eigenbelangen ten gunste van een ander.

Als je samenleeft met iemand die verslaafd is, is het lastig om je eigenbelang voorop te stellen.
Door steeds meer mee te gaan in de leef- en denkwijze van de verslaafde, vergeet je jezelf, pas je je aan en soms zet je ook je eigen waarden en normen opzij.
Wat ik belangrijk vind in mijn coaching, is dat mensen zichzelf weer terug gaan vinden. Dat ze niet langer aan zelfverloochening doen, maar zichzelf prioriteit nummer 1 maken.
Want ik vergelijk het met een vliegtuig. Dreigt er gevaar in een vliegtuig, dan vallen de zuurstofmaskers naar beneden. Zet altijd eerst zelf je masker op, zodat je daana anderen kunt helpen.
Want hoe kun je iemand helpen als je het benauwd hebt, als er geen zuurstof is en je amper kunt ademhalen?!

Een relatie met een verslaafde werkt vaak erg verstikkend.
Maar je kan pas iemand helpen, als je weer kunt ademen, als je weer voor jezelf kan denken en zelf je beslissingen neemt, zonder steeds rekening te houden met de ander.

Hoe doe je dat? Hoe leer je ademen in die verstikkende omgeving?

  1. Hou van jezelf! Zet je zelf op de eerste plaats, je bent het waard, echt waar.
  2. Laat je opgekropte emoties los. Je mag boos, verdrietig, gekwetst zijn, je hoeft je niet groot te houden voor een ander.
  3. Leef naar jouw normen en waarden. Leugens, stelen, bedriegen en kwetsen of geweld horen daar niet bij.
  4. Bewaak je eigen grens, laat een ander daar niet overheen walsen.
  5. Stop met excuses maken voor jouw gedrag, tenzij je zelf over een grens bent gegaan.
  6. Omring jezelf met mensen die je kunnen bijstaan.
  7. Pak je leven weer op, kom uit je isolement. De wereld wacht op jou!

Hulp nodig? Neem dan contact met me op.

Verdriet mag er zijn…

Een verslaving is voor naasten soms nog moeilijker dan voor de verslaafde zelf. Als je dierbare verslaafd is, zijn er veel gevoelens van boosheid, onbegrip, onvermogen, schaamte en vaak ook veel verdriet.

In een gesprek met naasten komt verdriet altijd ter sprake. Aan het begin van een gesprek houden mensen zich vaak nog sterk, maar er komt meestal wel een breekpunt, het moment dat mensen zich niet meer groot kunnen houden.  Vaak komen er excuses, “het is ook allemaal zo moeilijk” maar verdriet mag er zijn. Naasten lopen op hun tenen.  De verslaving van een kind, partner, ouder, broers/zussen, het vreet energie.  Naasten staan er mee op en gaan er mee naar bed. Loslaten van de problemen rondom de verslaving kunnen ze niet meer. Naasten zijn vaak ook angstig, bang om diegene waar ze zo veel van houden te verliezen. Te verliezen aan een overdosis, bang voor de gewelddadige omgeving waarin ze verkeren, of angst voor zelfmoord. En die angst, de uitzichtloosheid, de grip op het leven en de verslaafde kwijtraken, dat maakt verdrietig.

Vaak valt er een stilte in het gesprek en vloeien er tranen. Dat verdriet mag je hier laten zien.
Tranen zijn gevoelens recht uit het hart, van woorden die we moeilijk vinden om uit te spreken…

Doelpunten scoren!

Een relatie met een verslaafde is lastig. Jouw levensgeluk is verbonden met de verslaving van de ander.
Belangrijk is dat je weet wat je eigen wensen zijn. Dat je niet alleen in het belang van je partner denkt, maar je eigen wensen voorop zet.

Wat is voor jou op dit moment belangrijk? Veel mensen zien graag dat hun dierbare stopt met de verslaving. En dat is een mooi doel. Maar wel een hele grote stap, waar je zelf ook niet veel invloed op hebt. Wat als de verslaafde simpelweg niet wil stoppen, of nog niet klaar is voor zo’n grote stap?
Bedenk voor jezelf eens of er andere doelen die je wilt behalen.

Ervaar je veel stress in de relatie? Maak van ontspannen dan een doel in je leven.
Omschrijf het als volgt:
Ik wil meer ontspanning in mijn leven. Ik ben steeds maar bezig met de verslaving, met zorgen voor en zorgen maken om, maar ik wil tijd maken voor leuke dingen.
Ik ga meer leuke dingen doen, alleen, met vrienden en als het mogelijk is, met mijn verslaafde dierbare.

Hoe doe je dat? Door bijvoorbeeld al ruim van te voren met vrienden af te spreken om uit te gaan eten.
Op het moment laat je je door niets tegenhouden. Ook al gooit de verslaafde roet in het eten, jij gaat naar je afspraak. Niets laat je er van weerhouden om je doel te bereiken. Je zult zien dat het in het begin lastig is, maar hoe vaker je dit soort dingen doet, merk je dat het je goed doet, dat je ontspant en beter opgewassen bent tegen het dagelijks leven.

Neem 1 keer per maand eens een ontspannende massage. Leg de datum elke keer vast. Laat je niet bang maken door belemmerende gedachten, zoals “daar heb ik geen geld voor, alles gaat naar de verslaving”
Even realistisch bekeken, als iemand honderden euro’s op kan maken aan een verslaving, kan die ontspanningsmassage ook wel. Daar hoef je je dan niet schuldig over te voelen. Geef niet je eigen behoeftes op voor de verslaving van de ander.

Als ontspannen je doel is, heeft dat ook effect op je relatie. Ben je meer ontspannen, is er waarschijnlijk minder ruzie.
Doordat je ontspannen bent, communiceer je rustiger en bereik je meer dan met schreeuwen.

Zo kun je verschillende doelen behalen, zoals ‘ik wil zonder ruzie communiceren’, ‘ik wil leren hoe ik mijn partner kan ondersteunen tijdens een behandeling’, ‘ik wil afstand nemen van de situatie’.

Kortom, zonder plan blijft een doel slechts een wens. En als je echt een doel voor ogen hebt, kun je ook doelpunten scoren! Soms kom je enorme obstakels tegen, maar met een goed plan zijn obstakels te omzeilen en problemen te tackelen.

Vind je het moeilijk om wensen om te zetten in een plan, zodat je doelpunten kunt scoren? Ik kan je hierbij helpen. Door kleine stappen kunnen we grote doelen behalen. Neem even contact op voor een gratis intake-gesprek.

De mens achter de verslaving

In de thuiszorg werkte ik bij een meneer met een ernstige drank en medicijnverslaving. Deze meneer hing de hele dag op de bank en op de plek waar hij zat/lag, was een enorme kuil ingesleten. De rest van het huis zag er netjes uit, omdat hij dit ook niet meer gebruikte. Hij kookte niet, hij douchte niet vaak, zat nooit aan de eettafel, en hij at eigenlijk alleen broodjes zonder beleg of boter. En zijn bed… nee, ik denk dat hij ‘snachts in de kuil van de bank bleef liggen.
Deze meneer sprak ook weinig. Hij staarde vaak maar voor zich uit of keek soms sport op tv en zat te wachten op het moment dat ik weer ging. Dan kon de fles tevoorschijn komen.
Zijn huis was keurig netjes, maar trok je kasten open, stonden er echt overal lege drankflessen. Een grote kelder stond echt tot de nok toe gevuld met drankflessen. Deze ruimde hij netjes op, maar hij bracht ze nooit naar de glasbak.
Meneer was compleet murw door zijn verslaving. Ik vroeg me af, wie deze man was vóór zijn verslaving. Maar daar kwam ik moeilijk achter.

In zijn tuin lag wat rommel, er stond een grasmachine en het gras stond niet huizenhoog, dus die werd af en toe gebruikt, waarschijnlijk door een aardige buurman of buurvrouw. Er lagen potten buiten en achter een berg tuinafval, lag een surfplank.
Op een dag vroeg ik aan meneer, wat doet die surfplank in uw tuin, surft u? Ineens zag ik hem wat uit de kuil van de bank omhoog komen. “Uh ja… nou nu niet meer, maar ik heb wel veel gesurfd en ik kon het ook goed!” Hij stond op en haalde een foto uit de kast, “kijk, dit ben ik, op de surfplank”.
Ineens begon hij te vertellen waar hij dan altijd surfte en dat hij dan met zijn kinderen ging.
Hij vertelde dat hij gescheiden was maar nog wel 2x per week bij zijn dochters ging eten. Wat fijn, dacht ik, dat hij toch nog familie heeft die zich om hem bekommert.
Ineens zag ik de mens achter de verslaafde die maar passief op die bank lag, terwijl hij al die weken er voor zeer weinig had gesproken en niets van zichzelf had laten zien.
Achter elke verslaafde zit een mens…
Daarom vind ik het belangrijk dat er ook respectvol over de verslaafde word gesproken in mijn praktijk.
Respect voor naasten, maar ook voor de verslaafde.

Naastenliefde

Als iemand verslaafd is hebben naasten hier last van. Verslaving wordt dan ook niet voor niets een familieziekte genoemd.
Doel van de familie is vaak om de verslaafde te laten inzien dat hij moet gaan herstellen van zijn verslaving. De verslaafde heeft een probleem, dus als dat wordt opgelost, is alles opgelost.
Dit is vaak de denkwijze van naasten. Het probleem ligt bij de verslaafde, niet bij hen.
Grotendeels is dat natuurlijk ook waar. De verslaafde heeft een probleem en alleen hij kan daadwerkelijk stoppen met wat hij/zij doet.
Maar naasten houden soms, ongewild, de verslaving in stand.
Door geld te geven, door iemand in huis te nemen, door smoezen voor het gedrag van de verslaafde te verzinnen, door alles met de mantel der liefde te bedekken hou je de verslaving in stand.
En al gaat de verslaafde in herstel, dan ben je er nog niet. Want herstellen gaat vaak niet zonder slag of stoot en meestal komt er wel een terugval, waar je mee om moet leren gaan.

Ouders, partners, kinderen, broers en zussen… hoe dichter bij je iemand staat, hoe groter de kans dat je de verslaving in stand houdt. Dit komt voort uit liefde. Liefde voor de junk, die vroeger je kleine meisje was, liefde voor de alcoholist, die vroeger zo’n fijne vader was. Liefde voor de gokverslaafde, die je grote liefde was toen jullie trouwden….

Naasten moeten leren om los te komen van de verslaafde. Als je leert om los te laten, en gaat inzien dat je niet alles onder controle kan en hoeft te houden, dan kun je verder. Je moet grenzen leren stellen en jezelf niet wegcijferen voor de ander. Je kan je leven niet “on hold” zetten voor een ander.
Je moet leren omgaan met gevoelens van angst, verlies, verdriet, boosheid en leren vergeven, om samen door te kunnen gaan.
Pas als je dat allemaal inziet en emoties verwerkt hebt kun je samen op weg naar herstel…

Is het mijn schuld?

Naasten van verslaafden worstelen soms met de vraag: “Is de verslaving van de ander mijn schuld?”
Het antwoord is NEE!, je bent niet schuldig aan de verslaving van een ander.
Volwassenen of bijna volwassenen dragen de verantwoording voor hun eigen leven.
Niemand dwingt ze er toe om te gaan gebruiken.

Verslaafden komen vaak zelf met allerlei excuses waarom ze verslaafd zijn:

  • Ik had een slechte band met mijn ouders
  • Op mijn werk loopt het niet lekker
  • Mijn relatie is mis gelopen
  • Dit komt doordat ik ADHD heb.
  • Ik ben anders, ik ben niet gemaakt voor een “huisje,boompje,beestje- leven”
  • Verslaving zit in mijn familie

Maar ze vergeten hierbij dat ze zelf ook verantwoording hebben. Ze nemen geen of te weinig verantwoording. Dus is het makkelijk om anderen of situaties hiervan de schuld te geven. Eenmaal verslaafd is ook de verslaving een excuus voor hun gebruik. “ik kan niet anders, ik ben niet voor niks verslaafd!”

Ouders hebben soms een verkeerde gedachtegang. Zij piekeren  over alles wat ze anders hadden kunnen doen.

  • Was ik maar vaker thuis geweest, dan had ik het eerder gesignaleerd.
  • Misschien was ik te streng/Ik was te lief.
  • Ons huwelijk was ook niet wat het wezen moest

Als ouders heb je vaak het gevoel dat je gefaald hebt in de opvoeding, als je kind verslaafd raakt.
De omgeving draagt vaak nog een steentje bij, “je had ‘m wat harder moeten aanpakken.” of “er word daar thuis ook nergens op gelet.”
Je voldoet niet aan de norm van ‘het normale gelukkige gezin’.
Vaak sluiten ouders zich daarom af voor hun omgeving. Schaamte, onmacht en onbegrip maakt je schuldgevoel daardoor vaak nog groter. Als ouders kun je het gedrag van je kind beïnvloeden. Je leert hem hoe je de juiste keuzes kunt maken, brengt hem jouw waarden en normen bij. Maar op een gegeven moment gaan jong-volwassenen zelf keuzes maken en is jouw invloed nog maar beperkt. Je hebt dan weinig tot geen zeggenschap meer over de keuzes van je kind. En natuurlijk kunnen bepaalde zaken meespelen in keuzes die je kind maakt. Maar dit als excuus gebruiken voor een verslaving is verantwoording afschuiven. De verslaafde wil die verantwoording zelf niet dragen.

Ook als partner kun je je schuldig voelen

  • Misschien ben ik ook niet zo aardig, de laatste tijd
  • Misschien steun ik mijn partner niet genoeg
  • Ik had zelf de financiën moeten regelen en het niet aan de ander moeten overlaten

Als partner doe je er alles aan om het gebruik te laten stoppen. Je kan jezelf wijs maken dat jij een deel van het probleem bent. Als jij alles beter had geregeld, dan had je eerder gesignaleerd, of als jij niet zo chagrijnig was geweest, dan had je partner minder neiging gehad te gaan gebruiken.
Maar de verslaving heeft niets met jou als partner te maken. Al zal de verslaafde jouw gedrag als excuus gebruiken, hij of zij schuift zijn eigen verantwoording weer af op een ander.
Laat je dus niet aanpraten, dat de verslaafde gebruikt door jouw gedrag. en voel je niet schuldig. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen leven…