Laatst kreeg ik van een naaste de vraag, “wanneer weet je dat het tijd is voor verandering, of dat ik mijn partner moet verlaten?”
Het is een vraag waar geen pasklare oplossing voor is.
Dit ligt voor iedereen anders. Sommigen hebben al 10, 15, of 20 jaar een relatie met een verslaafde. Ondanks dat hun leven moeilijk is, ze moeten dealen met de verslaving blijven ze toch trouw aan de relatie. De ruzies en onhebbelijkheden nemen ze voor lief en ze hebben voor zichzelf een manier gevonden om er mee om te gaan.
Anderen hebben het na een veel kortere tijd al bekeken en nemen al veel sneller afscheid van de verslaafde of gaan er aan werken om zelf te veranderen, zodat ze in elk geval niet de verslaving in stand houden en in de reddersrol blijven hangen.
Net als bij verslaafden is het bij naasten zo dat ze vaak eerst een dieptepunt moeten bereiken, voor ze actie gaan ondernemen. Dat dieptepunt ligt voor iedereen anders.
Toch zijn er een aantal punten die bijdragen aan een ander inzicht bij een naaste o.a. de financiële situatie, karakter, de mate van verslaving.
Een verslaafde die nog werkt, inkomen heeft door een uitkering, of misschien wel wat wint met gokken, of het verkopen van drugs, die heeft nog niet zo veel last van de verslaving, financieel. Ook naasten worden dan nog niet of in kleine mate geconfronteerd met schulden, leningen, of andere financiële problemen. Op deze manier is een deel van het verslavingsprobleem nog niet ernstig. Het probleem van de verslaving is er wel, maar ze hebben het financieel wel goed, hebben een koop- of huurhuis en een normaal inkomen. Dus daar ervaren zij dan (nog) geen problemen.
Als een naaste financieel afhankelijk is van een partner, dan is het soms ook moeilijk om weg te gaan. Doordat er kinderen zijn werkt de naaste soms part-time, of ze werken niet. Dan is er niet alleen het probleem van de verslaving, maar krijgen ze er nog een probleem bij. ‘Ik zou wel bij mijn partner weg willen, maar waar moet ik heen?’ Voor hun gevoel is er geen uitweg meer.
Ook karakter en je opvoeding speelt mee in de keuze om aan jezelf te gaan werken.
Naasten die een meegaand karakter hebben, verzorgend zijn, of bijv. in hun jeugd heel beschermd zijn opgevoed, nemen minder snel verantwoording voor hun eigen leven. Ze dragen zorg voor anderen, maar vergeten hierbij zichzelf. Of ze accepteren geweld, omdat ze dat kennen uit hun jeugd en dit “vertrouwt” aanvoelt, ook al voelt het helemaal niet prettig. Een naaste met een goed zelfgevoel zal eerder voor zichzelf kiezen.
Ook de mate van verslaving kan bijdragen aan een beslissing. Is de verslaving min of meer in de hand te houden, dan kan het zijn dat er tussen de slechte dagen ook goede dagen zitten.
Zo zitten er tussen alcoholisten weekenddrinkers, die in het weekend helemaal los gaan, maar zich door de week kunnen inhouden. Of drugsverslaafden, die ondanks cocaïne toch hun werk kunnen blijven doen. Gokverslaafden die een paar keer per week een casino bezoeken en niet dagelijks.
Pas als de naasten echt ernstige problemen gaat ondervinden van de verslaving, zullen ze stappen nemen voor zelfbehoud.
De situatie is natuurlijk een stuk vervelender als de verslaafde dagelijks stomdronken op de bank ligt, of dat er per week €500 aan drugs uitgegeven wordt en er geen inkomen meer binnenkomt, of dat de inboedel uit huis wordt verkocht en de deurwaarders wekelijks aan je deur staan.
Ook als je kind 4x per week aan de deur komt vragen om geld, is dat vervelend, zeker als dat met bedreigingen gepaard gaat. Als ouders wil je je kind wel helpen, maar als het steeds frequenter voor komt en de bedragen steeds meer worden, is voor ouders vaak ook niet meer op te brengen en wordt het dieptepunt bereikt.
Belangrijk is dat je goed naar jezelf luistert. Wat is voor jou belangrijk? Hoe ver wil je je aanpassen? Voel je een steeds grotere ontevredenheid, heb je steeds meer de neiging om op te geven?
Voel je je ongelukkig? Zijn er meer ongelukkige dan gelukkige momenten in je leven? Zijn er veel ruzies, is er sprake van verbaal of fysiek geweld?
Dan wordt het tijd voor verandering.
Want als je het nu niet doet, wanneer dan wel?